سؤال 140. پسري دارم که در مقطع سوم هنرستان تحصيل مي‌کند. به‌تازگي متوجّه شده‌ام، دچار سيگار و قليان و دوستان ناباب شده‌ و روزه و واجبات را کنار گذاشته و به موسيقي علاقۀ‌ زيادي دارد. خواهش مي‌کنم، ضمن دعاي خير براي او، ما راهنمايي فرمایيد.

با تلطّف و مهرباني و با موعظه بايد جلوگيري کنيد و مراقب باشید شدّت عمل و خشونت به خرج ندهید که عکس‌العمل نشان می‌دهد.

روش قرآن کریم در موعظه، نصیحت با عطوفت و مهربانی و همراه با استدلال است.

خودتان دعا کنيد، من هم دعا مي‌کنم، ان‌شاء‌الله مشکل حل می‌شود.

سؤال 141. متأسّفانه پسرم مدّت چهار سال است که بر اثر فضای مسموم جامعه و دوستان نا‌اهل به‌تدریج از ارزش‌های دینی فاصله گرفته و بنده هر آنچه از اصول تربیت و حقوق شرعی ونظایر آن می‌دانستم، به‌کار گرفتم تا او را اصلاح کنم، ولی نشد. بارها او را تا سر حدّ مرگ کتک زدم، ولی این هم اثر نکرد. حتّی چند نوبت او را از منزل بیرون کردم‌، ولی با وساطت فامیل و اطرافیان و عذرخواهی او، به قصد اصلاح پذیرفته و راهش دادم. خلاصه گناهی نبوده که انجام نداده باشد که من از بیان آن‌ها شرم دارم‌. تصمیم دارم، تنها پسرم را برای همیشه از زندگی خود خارج کنم‌، انگار که اصلاً از ابتدا پسری نداشته‌ام. مرا راهنمایی بفرمایید.

شما حق برخورد تند با او را ندارید. فقط و فقط با تسلّط بر اعصاب و تلطّف و مهربانی، گاهی، نه مداوم با او حرف بزنید، ان‌شاء‌الله درست می‌شود و اگر هم نشد، شما پاداش بزرگی در آخرت دارید و برخورد تند و آن نحو که نوشته‌اید، عکس‌العمل دارد و در عکس‌العمل او، شما هم شریک هستید.

همچنین بدانید که اخراج او از خانه یا متارکه با او، خطر بزرگی دارد و اگر آن خطرها جلو آمد، شما هم شریک هستید.

سؤال 142. دختر سیزده‌ساله‌اي دارم كه سر به راه نيست، حرف ما را گوش نمي‌دهد و دلايل خوبي براي كارهاي بدش دارد. آيا كوتاهي از ماست؟ وظيفۀ‌ ما به‌عنوان پدر و مادر چيست؟

با مهربانی، اشتباهات او را گوشزد کنید و از خداوند بخواهید صالحه شود.

مواظب باشید برخورد تند با او خطرناک است و شما و همسرتان باید از چنین برخوردی بپرهیز ید.

سؤال 143. دختري هفده‌ساله دارم که حدود دو سال است درسش را ترک کرده و دوستان ناباب اطراف او را گرفته‌اند. هنگام بيرون رفتن آرايش‌هاي گوناگون مي‌کند و لباس‌هاي جلف مي‌پوشد و آبروي ما را برده است.

ضمناً پسری هم دارم که معتاد بود و اکنون زنداني است. هرچه ملاقات او مي‌روم مي‌گويد، پشيمان است و ديگر دنبال اعتياد نمي‌روم. دخترم بسيار از او مي‌ترسد. من حدس مي‌زنم اگر برای پسرم مرخصي بگيرم، شايد دخترم از ترس او در خانه بماند و بيرون نرود. نمي دانم چه کنم؟

چاره‌اي نيست، جز مدارا و با مهرباني و با استدلال با او حرف بزنيد و اگر نشد، اقدام جدّي بکنید و اگر مرخصي برادرش اثر داشته باشد، اين کار را بکنيد؛ امّا مشروط بر اينکه دردسر درست نکند و با مهرباني و ‌الا با تهديد، از رفتار بد او جلوگيري کند.

چيزي که مهم‌تر از همۀ اين‌هاست، دعا و توسّل و تضرّع است.

اميدوارم با دعا و توسّل بتوانم براي شما کاري بکنم؛ زيرا از نامۀ شما خيلي متأثر شدم. خداوند ان‌شاءالله براي شما هرچه زودتر فرج برساند.

تقاضا دارم این‌گونه معضلات را ریشه‌یابی کنید تا از تکرار آن در خانۀ شما و دیگران جلوگیری شود و ریشۀ این‌گونه چیزها معمولاً به رفتار و نوع برخورد پدر و مادر یا اطرافیان مربوط می‌شود.

سؤال 144. داراي سه فرزند هستم. بر اثر اينکه شوهرم از نظر دینی ضعیف بود، نتوانستیم فرزندانمان را ولايتي تربيت کنيم و از محراب و منبر فراري هستند. اکنون که بزرگ شده‌اند، چه کنم؟ البته شوهرم مصيبت به اين بزرگي را مصيبت نمي‌داند و من هم مي‌بينم حرف‌زدن با او فايده‌اي ندارد. تمام وجودم را غم و غصّه گرفته و چه بسا روزها در خلوت که بچّه‌ها نبينند، مي‌نشينم و گريه‌ها مي‌کنم. بچّه‌هايم نماز مي‌خوانند، امّا نماز خوب نمی‌خوانند. هميشه مي‌گويند شما چادر را به ما تحميل کرده‌ايد و ما دوست نداريم چادر بپوشيم. اصلاً اهل مجالس مذهبی و قرآن نيستند. نمي‌دانم با اين مصيبت چه کنم؟ نمي‌توانم آن‌ها را امر ‌به ‌معروف و نهي‌ از ‌منکر کنم.

از قرآن شريف چنین استفاده می‌شود که ‌شما باید مواظب خود باشيد و شکر اين را که خودتان هدايت‌شده هستيد، بنمایيد و ازاينکه نمي‌توانيد آن‌ها را هدايت کنید، هيچ ناراحت نباشيد و با همۀ آن‌ها کوتاه بيایيد؛ آنجا که بشود، بدون حرص خوردن و بدون پرخاش‌گري حرف خودتان را بزنيد و اگر نمي‌شود، ساکت بمانيد و در هر دو صورت، پاداش بزرگ در آخرت داريد و ان‌شاءالله براي شما فرج پيدا مي‌شود.

به‌جای گریه و حرص خوردن و غم و غصّه، از تقوا و دعا و توسّل کمک بگیرید و بدانید که اگر متّقی باشید، حتماً اثر می‌گذارد.

سؤال 145. آيا فرزند ذکور با سنّ بيش از بیست سال، برومند و کاملاً سالم، شرعاً مجاز به دريافت نفقه از وليّ خود است؟

اگر بتواند خود را اداره کند، حقّ نفقه ندارد؛ ولي بايد مواظب باشيد اين‌گونه حرف‌ها موجب تفرقه بين پدر و پسر يا دختر و همچنين اختلاف خانوادگي نشود.

سؤال 146. سه فرزند مجرد دارم و به شغلی با درآمد اندک و ناچيز مشغول هستم. دختران من شاغل هستند و درآمد مکفي و توان ادارۀ امور‌خود را دارند. آيا بر بنده واجب است که مخارج و شهريۀ تحصيل آن‌ها در دانشگاه را بپردازم؟ آيا اصولاً اين مخارج جزء‌ نفقه محسوب می‌شود؟

آن‌ها بنابر آنچه نوشته‌ايد، واجب‌النّفقۀ ‌شما نيستند؛ چنان‌که اين‌گونه مخارج که نوشته‌ايد بر شما واجب نيست؛ ولي تعجب مي‌کنم اين چه سؤال‌هايي است که پدر راجع‌به اولادش دارد؟ يک پدر عرفاً و اخلاقاً موظّف است وسایل رفاه و آسایش بچّه‌هاي خود را فراهم کند و به مقدار ممکن زندگی خوبی برای اولاد خود اعم از پسر و دختر تهيه کند تا مستقل شوند و آيندۀ آن‌ها خوب شود.

سؤال 147. دو نفر از فرزندانم دچار اعتياد هستند و در رابطه با مسائل شرعي خود از قبيل روزه و نماز کاملاً بي‌توجّه بوده، مرتکب اعمال ناشايست همانند دزدي مي‌شوند. به پدر و مادر و خواهران و برادران ديگرشان هم کاملاً بي‌اعتنا هستند. آيا من مي‌توانم دست به قتل اين دو فرزندم بزنم يا نه؟ در‌صورتي که جواب منفي است، چارۀ‌ من چيست؟

اين کار حرام است و بايد شما فکر اين کار را از خودتان دور کنید؛ زيرا قرآن مي‌فرمايد: کيفر آن، خلود در جهنّم است و بايد با مهرباني با آن‌ها حرف بزنيد و اگر نشد، آن‌ها را به دست مسئولين مربوطه بدهيد تا هرطور صلاح مي‌دانند، عمل کنند.